BALABAN (DUDUK) ÇALGISINDA ÜFLEME

Adil Gülen Balaban Duduk 8 Ocak 2021 Yorum yok

BALABAN (DUDUK) ÇALGISINDA ÜFLEME

Balaban, Orta Asya ve Kafkas milletlerinin geleneksel çalgısıdır ve tarihi M.Ö. 2 bin – 3 bin yılına kadar uzanır. Günümüzde özellikle Azerbaycan’da icra edilen balaban sanatı, ülkemizde de yayılma imkanı bulmuş ve kültürümüzde yer etmiştir. Balaban veya diğer ismiyle duduk, halk sanatında, müziklerinde oldukça etkindir ve sık sık karşımıza çıkar. Bugün ünü Orta Asya ile sınırlı kalmayan balaban, dünyanın pek çok noktasında, teknolojik gelişmelerin de yardımıyla bilinmektedir.

Balaban Nasıl Üflenmeli?

Balaban, kamış ve gövdeden oluşan üflemeli bir çalgıdır. Balaban, kamış kısmından üflenerek çalınır. Kamışı üflemeden önce balaban kamışında bazı ayarlamalar yapılmalıdır, aksi takdirde balabandan istediğimiz sesler çıkmayacaktır. Balabanınızı üflemeye hazır hale getirirken akordunu kontrol etmeniz gerekebilir. Bu yüzden işleme başlamadan önce cep telefonunuza kolaylıkla indirebileceğiniz akort uygulamalarından faydalanmayı düşünebilirsiniz. Aynı zamanda akort cihazı da kullanabilirsiniz.

Öncelikle balaban kamışının çok olmamak kaydıyla nemlendirilmesi gerekir. Bunun için yine dudaklar kullanılabilir. Nemlendirme işleminden sonra kamış, gövdeye takılır. Kamışın ve gövdenin birbiri ile uyumlu olması çok önemlidir. Bu iki parça uygun ölçülerde ve uygun yapıda olmalıdır.

Sonraki adımda ‘kışkaç’ ayarlanır. Örneğin, balabanımızdan gelen ses pes şeklinde geliyorsa kamış aşağı doğru indirilir.  Balabandan üflenen ses tiz geliyor ise pesleştirmek için yukarı doğru çekilmesi yeterli olacaktır. Bu şekilde kıskaç ayarlanmış olur.

Kıskaç ayarlandıktan sonra balaban, akort cihazı veya uygulaması eşliğinde deneme amaçlı üflenir. Bu üflemeler uzun yapılır ve bu sırada herhangi bir sorun olup olmadığı anlaşılmaya çalışılır. Kamışa üflerken kamışın dudaklarda ideal bir şekilde tutulması gerekir. Kamış çok uçtan olacak şekilde üflenmemelidir. Kamışı üfleme sırasında dudaklarda ortalamak ve uygun konumu titizlikle bulmak gerekir. Aksi takdirde balaban istenilen notaları çıkaramayacaktır.

Balabanda sanatçı parmaklarını gövde üstünde kapattıkça balabanın sesi de pesleşir. Tam tersi şekilde parmaklar açıldıkça balabandan çıkan ses daha tiz bir hale gelir. Parmaklarınızı açtıkça ve gövdede yukarı doğru çıkıldıkça dudakların daha fazla sıkılması gerekir. Dudaklar pes sesteki gibi gevşek durumda kalırsa istenilen ses tonuna ulaşmak çok zor ya da imkansız olacaktır.